Giới thiệu
Nền kinh tế tuần hoàn đang dần trở nên quan trọng hơn trong thập kỷ qua, khi mà nhận thức về các vấn đề môi trường và sự khan hiếm tài nguyên ngày càng gia tăng. Các bên liên quan trong môi trường xây dựng đang đầu tư vốn để vừa phát triển được các sản phẩm bền vững hơn, vừa tạo ra các quy trình xây dựng theo hướng tuần hoàn hơn.
Nhiều chiến lược, chẳng hạn như khung 4R (cắt giảm, tái sử dụng, tái chế và phục hồi), đã được thảo luận chuyên sâu trong các tài liệu khoa học về nền kinh tế tuần hoàn.
Tầm quan trọng và việc Triển khai Nền kinh tế tuần hoàn trong Xây dựng
Các chính sách trên toàn thế giới đều thừa nhận nhu cầu cấp thiết về các hành động giảm thiểu trong môi trường xây dựng để giảm phát thải khí nhà kính, chống biến đổi khí hậu và giải quyết tình trạng cạn kiệt tài nguyên. Việc áp dụng cách tiếp cận nền kinh tế tuần hoàn được chú trọng đặc biệt để đảm bảo sử dụng bền vững các vật liệu/sản phẩm xây dựng và chấp nhận rộng rãi các vật liệu thô thứ cấp được thu hồi từ các sản phẩm hết vòng đời (ví dụ: gạch thải, nhựa và các chất thải phá dỡ khác) và được tích hợp vào các sản phẩm kỹ thuật có hiệu suất cao mới, hay còn gọi là nâng cao giá trị của chất thải.
Mặc dù thị trường vật liệu thô thứ cấp có tiềm năng lớn, nhưng việc đưa chất thải xây dựng và chất thải phá dỡ trở lại môi trường xây dựng dưới dạng các sản phẩm có giá trị gia tăng (hay còn gọi là tái chế nâng cấp) vẫn gặp nhiều rào cản về chi phí, thời gian, hậu cần, các quy định về an toàn và sức khỏe, cũng như hiệu suất kỹ thuật.
Trong hành trình phát triển bền vững, sự kết hợp giữa các phương pháp xây dựng hiện đại (các Hạng mục tiền sản xuất 1, 2, 3 và 5 theo khung định nghĩa MMC) và các nguyên tắc của nền kinh tế tuần hoàn mang đến một lộ trình đầy hứa hẹn hướng đến một tương lai xanh hơn. Về bản chất, kỹ thuật xây dựng lắp ghép khối và lắp dựng tấm giúp thúc đẩy hiệu quả sử dụng tài nguyên bằng cách chế tạo trước các cấu kiện xây dựng trong môi trường nhà máy có kiểm soát.
Phương pháp này sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn so với các phương pháp xây dựng truyền thống tại công trường, giúp giảm thiểu vật liệu thải ra. Ngoài ra, có thể thiết kế và xây dựng các công trình được lắp ghép khối và lắp dựng tấm cho phù hợp với những thay đổi về mục đích sử dụng hoặc chức năng theo thời gian. Bằng cách kéo dài tuổi thọ của các công trình và cấu kiện, phương pháp xây dựng lắp ghép khối và lắp dựng tấm góp phần tạo nên một môi trường xây dựng bền vững hơn.
Nền kinh tế tuần hoàn và các Phương pháp xây dựng bền vững.
Nền kinh tế tuần hoàn là hệ thống kinh tế dựa trên các mô hình kinh doanh thay thế khái niệm "hết vòng đời" (EoL), thông qua việc cắt giảm, tái sử dụng, tái chế và phục hồi vật liệu trong quá trình sản xuất/phân phối và tiêu dùng. Phương pháp xây dựng lắp ghép khối và lắp dựng tấm nhất quán với khung 4R, tạo điều kiện để tái sử dụng cấu kiện, tái sản xuất và thu hồi vật liệu khi công trình hết vòng đời sử dụng.
Cần áp dụng các chiến lược quản lý EoL hiệu quả để mang đến tính bền vững trong xây dựng lắp ghép khối và lắp dựng tấm. Các chiến lược này bao gồm thiết kế để tháo rời (DfD), triển khai các quy trình thu hồi vật liệu và thúc đẩy việc tái sử dụng hoặc thay đổi mục đích sử dụng các cấu kiện.
Để thành công, cần phát triển các tiêu chuẩn cho việc tháo dỡ, tái chế và cải tạo lại các cấu kiện xây dựng lắp ghép khối và lắp dựng tấm.
Hơn nữa, việc thiết kế các công trình lắp ghép khối và lắp dựng tấm để dễ dàng tháo rời và tái sử dụng cũng rất quan trọng. Để làm được điều này, cần kết hợp các nguyên tắc thiết kế để tạo điều kiện cho việc tháo rời dễ dàng, tính mô-đun và tiêu chuẩn hóa cấu kiện. Về cơ bản, đó là việc tạo ra các sản phẩm với mục tiêu giảm thiểu giá trị bị mất khi hết vòng đời.
Trong bối cảnh Đánh giá Vòng đời Sản phẩm (LCA), nguyên tắc thiết kế này tạo ra các vật liệu tuân theo phương pháp "cradle-to-cradle" (thiết kế tái tạo). Khái niệm DfD này đang dần được tích hợp vào các tiêu chuẩn và tài liệu hướng dẫn thiết kế như một phần của chiến lược rộng lớn hơn có tên Thiết kế để Phục hồi (DfR), nhằm đảm bảo việc thu hồi và sử dụng vật liệu theo hướng tuần hoàn. Chúng ta có thể quan sát thấy nhiều ví dụ về cách áp dụng khái niệm này trong nhiều lĩnh vực như ô tô, nơi các thay đổi về chính sách đang thúc đẩy việc áp dụng nhanh chóng.
Những thách thức liên quan đến việc tái sử dụng cấu kiện bao gồm các vấn đề như chất lượng, nhu cầu, sở thích của người tiêu dùng và bí quyết. Sự không chắc chắn về số lượng và chất lượng của các sản phẩm và cấu kiện đã qua sử dụng cũng là một thách thức. Ví dụ: một khách hàng có thể cần 20 cánh cửa có chất lượng tốt, nhưng sự không ổn định về chất lượng và nguồn cung không chắc chắn từ các nhà cung cấp vật liệu cũ khiến họ ngần ngại chọn những vật liệu này và đầu tư mua những cánh cửa mới dù chi phí cao hơn.
Để giải quyết vấn đề này, việc xây dựng các bãi chứa lớn là một trong những giải pháp được đề xuất để đảm bảo nguồn cung ổn định, vì DfD tạo điều kiện cho việc tháo dỡ và mở ra các cơ hội mới cho thị trường.
Bằng cách tích hợp các nguyên tắc của nền kinh tế tuần hoàn và các kỹ thuật xây dựng lắp ghép khối và lắp dựng tấm, môi trường xây dựng có thể thúc đẩy các hoạt động thân thiện với môi trường trong suốt vòng đời của các công trình và cơ sở hạ tầng.
Ngoài ra, cần lưu ý rằng các tiêu chuẩn có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các tổ chức chuyển đổi sang một tương lai bền vững hơn. Các tiêu chuẩn dẫn dắt hoạt động quản lý môi trường, hỗ trợ các doanh nghiệp bảo tồn năng lượng, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.
Các tiêu chuẩn và khung giúp đạt mục tiêu Phát thải ròng bằng 0
Vào tháng 1 năm 2023, Chris Skidmore, cựu bộ trưởng năng lượng, đã công bố một báo cáo đánh giá độc lập về mục tiêu Phát thải ròng bằng 0 mang tên "Sứ mệnh Không phát thải", trong đó đưa ra 129 khuyến nghị để thực hiện các cam kết phát thải ròng bằng 0 và tận dụng các cơ hội trong nền kinh tế xanh.
Trong số các khuyến nghị quan trọng có việc thiết lập Tiêu chuẩn Nhà không phát thải nhằm giới thiệu Hiến chương Phát thải ròng bằng 0 để tiêu chuẩn hóa các cách tiếp cận và hoạt động dán nhãn thân thiện với môi trường, đồng thời cập nhật các tiêu chuẩn cho phù hợp hơn với các chính sách của chính phủ. Những nội dung cập nhật này nhằm đảm bảo sự công bằng trong các kế hoạch chuyển đổi sang lượng phát thải ròng bằng 0, phân loại sinh học, quảng cáo tẩy xanh doanh nghiệp và quản lý bền vững.
Báo cáo đã ca ngợi BSI với vai trò dẫn đầu trong hành trình phát triển tiêu chuẩn cho các công nghệ mới nổi và sự hợp tác quốc tế trong các dự án tiên phong nhằm đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Các tiêu chuẩn không chỉ đẩy nhanh việc áp dụng giải pháp đổi mới, mà còn mang lại sự tin cậy cho các tuyên bố xanh và thúc đẩy hành động chung mang tính chuyển đổi.
Chúng là những công cụ quan trọng để định hướng trong bối cảnh phát thải ròng bằng 0, giúp các tổ chức chứng minh chứng nhận bền vững của mình và tạo niềm tin cho khách hàng, nhân viên và các bên liên quan về nỗ lực cống hiến thực sự vì sự phát triển bền vững. Ví dụ: Tiêu chuẩn PAS2060 về Trung hòa carbon cung cấp một khung để các tổ chức xác nhận các tuyên bố của họ về trung hòa carbon, đảm bảo tính tin cậy, minh bạch và chính xác.
Một số tiêu chuẩn hiện có cũng giúp củng cố độ tin cậy, sự tin tưởng và việc kiểm tra xác nhận các chứng nhận bền vững, bao gồm ISO 14001 về Quản lý Môi trường, chứng minh việc giảm sử dụng tài nguyên, giảm chất thải, tăng cường tái chế và giảm lượng rác thải bị đưa ra bãi chôn lấp.
Tiêu chuẩn ISO 50001 về Hệ thống Quản lý Năng lượng giúp giảm chi phí năng lượng, còn tiêu chuẩn Kiểm tra xác nhận Hệ thống Giao dịch Khí thải Vương quốc Anh (UK ETS) giúp kiểm tra xác nhận lượng khí thải nhà kính. PAS 2060, Tiêu chuẩn và Chứng nhận Trung hòa Carbon, đảm bảo phát thải carbon ròng bằng 0.
Hợp tác để Đổi mới Xây dựng Tuần hoàn
Sự hợp tác giữa các bên liên quan trong lĩnh vực là yếu tố then chốt để thúc đẩy đổi mới và chia sẻ kiến thức trong các hoạt động xây dựng tuần hoàn. Các nhà sản xuất, nhà thiết kế, nhà hoạch định chính sách và tổ chức thiết lập tiêu chuẩn có thể hợp tác để phát triển và triển khai các giải pháp bền vững.
Việc tiếp tục nghiên cứu, phát triển và sáng kiến chia sẻ các nghiên cứu điển hình có thể giúp triển khai thành công các nguyên tắc của nền kinh tế tuần hoàn trong các dự án xây dựng lắp ghép.
Kết luận
Nhìn chung, các nguyên tắc của nền kinh tế tuần hoàn trong xây dựng lắp ghép khối và lắp dựng tấm hướng tới việc tạo ra một hệ thống khép kín, trong đó vật liệu được liên tục tái sử dụng, tái chế và thay đổi mục đích sử dụng, giúp giảm thiểu chất thải, bảo tồn tài nguyên và giảm tác động môi trường.
