Thách thức đạt phát thải ròng bằng 0
Hiệp định Paris là một hiệp ước quốc tế có giá trị pháp lý, nhằm mục tiêu giảm mối đe dọa từ biến đổi khí hậu. Để đạt được mục tiêu này, cần giảm được 50% lượng khí thải nhà kính (GHG) vào năm 2030 và đạt lượng phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Trong bối cảnh Vương quốc Anh là nền kinh tế lớn đầu tiên ban hành luật về phát thải ròng bằng 0 và đã công bố Chiến lược Phát thải ròng bằng 0 của mình, lĩnh vực thực phẩm cần có trách nhiệm. Ước tính, có tới 34% (1/3) lượng khí thải GHG toàn cầu đến từ lĩnh vực này.
Khủng hoảng khí hậu với nhiệt độ cao hơn và thời tiết cực đoan đã và đang khiến hệ thống lương thực chịu ảnh hưởng nặng nề từ việc cây trồng bị hư hại và mất mùa. Mặc dù nhiều doanh nghiệp thực phẩm lớn như Danone, Innocent, McCain, Nestlé và Morrisons đã đặt ra các mục tiêu Phát thải ròng bằng 0, nhưng chỉ khi toàn lĩnh vực thực phẩm cùng hành động thì chúng ta mới có thể thay đổi và ngăn chặn được tình trạng khẩn cấp về khí hậu.
Lượng phát thải ròng bằng 0 nghĩa là gì?
Lượng phát thải ròng bằng 0 là trạng thái mà lượng phát thải khí nhà kính thâm nhập khí quyển cân bằng với lượng khí thải được loại bỏ khỏi khí quyển, nhằm đưa lượng khí thải về mức 0.
Để chấm dứt biến đổi khí hậu, lĩnh vực thực phẩm, cùng các lĩnh vực khác phải đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Chỉ giảm lượng phát thải carbon thôi thì chưa đủ. Người ta cho rằng, nếu cứ tiếp tục như hiện tại, lượng khí thải có thể tăng 30-40% vào năm 2050. Đáng lo ngại hơn, nếu lĩnh vực thực phẩm không có thay đổi gì, thì sẽ không đạt được mục tiêu của Hiệp định Paris về giới hạn nhiệt độ dưới 2°C.
Vì vậy, lĩnh vực thực phẩm cần phải hành động để ngừng phát thải carbon.
Vai trò của lĩnh vực thực phẩm trong việc tạo ra khí nhà kính
Theo Liên đoàn Thực phẩm & Đồ uống (FDF), hàng nhập khẩu chiếm 33% lượng khí thải, nguyên liệu của Vương quốc Anh chiếm 32%, tiêu dùng 12%, bán lẻ & dịch vụ ăn uống 9%, sản xuất 6%, bao bì 3%, vận chuyển 5% và sau tiêu dùng 5%.
Ước tính, nông nghiệp đóng góp khoảng 10-12% lượng khí thải, trong khi việc thay đổi sử dụng đất (như phá rừng) gây ra 8-10% và các hoạt động trong chuỗi cung ứng thực phẩm (như vận chuyển và sản xuất) gây ra 5-10% lượng khí thải.
Theo một nghiên cứu của WRAP, các hệ thống thực phẩm của Vương quốc Anh tạo ra khoảng 160 tấn khí thải carbon dioxide. Ở góc độ 8-10% tổng lượng khí thải nhà kính toàn cầu là do quá trình sản xuất, vận chuyển và việc để thực phẩm bị hư hỏng gây ra, đây thực sự là một con số đáng lo ngại. Tác động của chất thải thực phẩm lớn đến mức nếu coi lĩnh vực này là một quốc gia riêng, đó sẽ một trong ba quốc gia có dấu chân carbon lớn nhất, sau Mỹ và Trung Quốc.
Đánh giá lượng phát thải carbon của bạn: Phạm vi 1, 2 và 3
Trong khuôn khổ Nghị định thư Khí nhà kính, lượng phát thải khí nhà kính được phân loại thành 3 phạm vi:
Phạm vi 1 bao gồm các hoạt động phát thải trực tiếp từ các nguồn thuộc sở hữu hoặc kiểm soát của doanh nghiệp, như đốt nhiên liệu, phương tiện của công ty và phát thải rò rỉ.
Phạm vi 2 là các hoạt động phát thải gián tiếp, tức là lượng khí thải phát sinh từ quá trình sản xuất điện, hơi nước, hệ thống sưởi ấm và làm mát mà một tổ chức báo cáo đã mua và tiêu thụ.
Phạm vi 3 đề cập đến tất cả các hoạt động phát thải gián tiếp khác xảy ra trong chuỗi giá trị của công ty. Vì không thuộc quyền sở hữu, kiểm soát, mua hoặc tiêu thụ trực tiếp của công ty, nên chúng có thể khó xác định, nhưng lại được coi là quan trọng nhất, tạo ra tới 90% lượng khí thải. Đó có thể là hàng hóa và dịch vụ đã mua, công tác, việc đi lại của nhân viên, xử lý chất thải, sử dụng sản phẩm đã bán, vận chuyển và phân phối, đầu tư, tài sản thuê và nhượng quyền thương mại.
Bằng cách tập trung vào lượng khí thải Phạm vi 3, các doanh nghiệp thực phẩm có thể đánh giá những điểm nóng phát thải trong chuỗi cung ứng, xác định rủi ro về tài nguyên và năng lượng, đồng thời nắm bắt cơ hội cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng và giảm chi phí. Ngoài ra còn có những lợi ích khác như xem xét hiệu suất bền vững của nhà cung cấp, tư vấn và triển khai các sáng kiến phát triển bền vững với nhà cung cấp đối tác và khuyến khích nhân viên cùng đóng góp.
Các cách giúp đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0
Các nhà sản xuất thực phẩm có thể bắt đầu bằng việc nắm được lượng khí thải đang được tạo ra từ các nguồn thuộc sở hữu hoặc kiểm soát, từ đó có những động thái nhất định để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Họ có thể thực hiện những hành động như sau:
- nâng cấp hoặc cải tạo phương tiện của công ty thành phương tiện phát thải thấp – như kế hoạch khu vực không khí sạch của chính phủ trên khắp các thành phố ở Vương quốc Anh.
- giảm lượng carbon và tăng hiệu quả bằng cách bù đắp hoặc chuyển đổi các nguồn điện, nhiệt và hơi nước sang các nguồn phát thải thấp, như năng lượng gió, mặt trời, hạt nhân hoặc thủy điện.
- đặt ra các mục tiêu cho công ty, sử dụng sáng kiến Mục tiêu Dựa trên Khoa học để vạch ra các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính phù hợp và thực tế.
Tiêu chuẩn giúp các nhà sản xuất thực phẩm giải quyết thách thức phát thải ròng bằng 0
Các nhà sản xuất thực phẩm có thể áp dụng một số tiêu chuẩn để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
Tiêu chuẩn PAS 2060 của BSI giúp các nhà sản xuất thực phẩm chứng minh việc đạt được trạng thái trung hòa carbon trong hoạt động kinh doanh thông qua một quy trình gồm 4 giai đoạn. Cụ thể như sau:
• đánh giá lượng phát thải khí nhà kính dựa trên dữ liệu đo lường chính xác
• giảm khí thải thông qua một kế hoạch quản lý carbon có mục tiêu rõ ràng
• bù đắp phát thải và
• lập tài liệu và kiểm tra xác nhận bằng cách công khai và giải thích thông tin
Bộ tiêu chuẩn BS EN ISO 14064 cung cấp hướng dẫn về cách định lượng, báo cáo và kiểm tra xác nhận lượng phát thải khí nhà kính (ở cả cấp độ tổ chức lẫn dự án). Tiêu chuẩn này có thể giúp bạn xác định các cơ hội tiết kiệm chi phí để tăng lợi nhuận, nâng cao uy tín của công ty, thu hút các nhà đầu tư tiềm năng, chuẩn bị cho các yêu cầu pháp lý trong tương lai, đồng thời thiết lập một chuẩn mực so với đối thủ cạnh tranh.
Tiêu chuẩn BS EN ISO 14067 nêu rõ các nguyên tắc và hướng dẫn để phân tích và kiểm tra xác nhận dấu chân carbon của một sản phẩm trong từng giai đoạn của vòng đời, từ canh tác và vận chuyển đến đóng gói và quản lý chất thải thực phẩm.
Tiêu chuẩn BS EN ISO 14001 định nghĩa các hệ thống quản lý môi trường mà các nhà sản xuất thực phẩm có thể sử dụng để cải thiện hiệu quả hoạt động và hiệu suất môi trường trong tổ chức. Tiêu chuẩn này cũng cung cấp hướng dẫn trên nhiều khía cạnh của doanh nghiệp, từ hoạt động mua sắm của nhà cung cấp, sản xuất, đến bảo quản và phân phối thực phẩm, chú trọng cách các doanh nghiệp có thể giảm tác động của họ đối với môi trường.
Tiêu chuẩn BS EN ISO 50001 tập trung vào các cách giúp nhà sản xuất thực phẩm quản lý và cải thiện hoạt động sử dụng năng lượng thông qua việc xây dựng hệ thống quản lý năng lượng. Tiêu chuẩn này cung cấp cho các doanh nghiệp thực phẩm một khung bao gồm phát triển các chính sách để sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, đặt ra các mục tiêu để đạt được hiệu quả sử dụng năng lượng, đồng thời tận dụng dữ liệu để đưa ra các quyết định sáng suốt hơn về việc sử dụng năng lượng. Nhờ đó, các nhà sản xuất thực phẩm có thể đo lường, xem xét và liên tục cải thiện hoạt động sử dụng năng lượng của mình.
